1 Şubat 2022 tarih ve 31737 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari Reklam Ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Yönetmelik”) Ek Madde 1’de Reklam Kurulu tarafından ticari reklam ve haksız ticari uygulamalara karşı tüketiciyi korumaya yönelik kılavuzların hazırlanacağı ve yayınlanan kılavuz hükümlerinin Yönetmelik ile birlikte uygulanacağı düzenlenmiştir. Bu doğrultuda 12.04.2022 tarihli ve 320 sayılı Reklam Kurulu toplantısında alınan karar çerçevesinde Fiyat Bilgisi İçeren Reklamlar ile İndirimli Satış Reklamları ve Ticari Uygulamaları Hakkında Kılavuz (“Kılavuz”) yayımlanmıştır.

Kılavuzun hazırlanmasında 27 Kasım 2019 tarihli Omnibus Directive (2019/2161) ile 98/6 sayılı Price Indication Directive’de (PID) yapılan değişikliklere dair AB nezdinde yayınlanan rehberin (Commision Notice) örnek alındığı söylenebilir.

Fiyat bilgisi içeren reklamlar ile indirimli satış reklamları ve ticari uygulamalar hakkında reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları satıcı, sağlayıcı, aracı hizmet sağlayıcılar ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlara yol gösterme amacıyla hazırlanan Kılavuz, tüketiciye yönelik her türlü fiyat bilgisi içeren reklamlar ile indirimli satış reklamları ve ticari uygulamaları kapsamaktadır.

Kılavuz’da düzenlenen önemli hususlara aşağıda yer verilmiştir;

• Teslimat için yapılması gereken zorunlu ve makul masraflar haricinde, tüketicinin bir malı edinebilmesi için ödeme yapması gerektiği durumlarda, o mal için bedelsiz, bedava, ücretsiz veya bunun gibi tanımlamalarda bulunulmamalı ve tüketicinin ödemesi gereken tüm, teslimat ve posta ücretleri fiyatla birlikte gösterilmelidir. Bu ücretler makul bir şekilde önceden hesaplanamazsa tüketicilere “Teslimat ücretleri geçerlidir ve varış yerine göre değişebilir” ve benzeri ifadelerle gerekli bilgilendirme yapılmalıdır.
• Tüketicinin açık onayı alınmadan tüketiciden herhangi bir ödemede bulunması talep edilemeyeceği gibi ilave ödeme yükümlülüğü doğuran seçeneklerin de kendiliğinden seçili olarak sunulmaması gerekir.
• Bir fiyat veya indirim reklamı, mağazadaki veya belirli bir kategorideki tüm mal veya hizmetler için geçerli olmadıkça “net”, “tümü” veya “her şey” gibi ifadeler kullanılamaz. Bir satıcı veya sağlayıcının farklı mal veya hizmet kategorileri için farklı indirimler sağlayarak yaptığı genel bir fiyat indirimine ilişkin reklamlarda, mal ve hizmet kategorilerinin ve bunlarla ilgili fiyat indirimlerinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
• Kampanyaya dahil olan mal veya hizmetlere yönelik afiş ve reklamlarda “kış sezonu ürünleri”, “…marka ürünler”, “mavi noktalı ürünler”, “2. ürüne” ve benzeri ifadeler kullanılarak tüketicilerin hangi ürünlerde indirim olduğunu rahatça ayırt edebilmesi sağlanmalıdır.
• İndirimli satış kampanyalarına ilişkin reklamlarda sıklıkla yer alan  “…e varan”, “…den itibaren”, “…e kadar” ifadeleri tüketicilerin makul beklentisini karşılayacak ölçüde okunabilir ve anlaşılabilir büyüklükte olmalıdır.
• İndirimli satış kampanyalarında sunulan hizmet ya da ürünün veya bunların muadillerinin stok ve aynı fiyattan temin edilebilirlik durumu gözetilmeden indirimli fiyattan reklam yapılmamalıdır. Makul sayılabilecek bir süre ve miktarda mal veya hizmeti ya da bunların muadillerini belirtilen fiyattan sunamayacağına veya başka bir yerden tedarik edemeyeceğine ilişkin yeterli bilgi sahibi olunmasına rağmen tüketiciyi bu konuda uyarmaksızın mal veya hizmetlerin o fiyattan reklamının yapılması mevzuata aykırılık teşkil edecektir.
• Tüketicinin ani bir karar vermesini sağlamak ve bilinçli bir tercih yapması için gerekli fırsat veya zamandan mahrum bırakmak amacıyla, gerçeğe aykırı olarak bir mal veya hizmetin sadece çok kısıtlı bir süre içinde belirli şartlar altında sunulacağı belirtilemez.

Örneğin A seyahat acentası tarafından aslında daha fazla odanın rezerv edilebilir olmasına rağmen “son 3 oda kaldı” ibaresi ile tanıtım yapılması mevzuata aykırıdır.

• Yaşlılar, engelliler ve çocuklar gibi hassas tüketici gruplarına yönelik indirimli satış reklamlarında ve ticari uygulamalarda ilave özen gösterilmesi gerekmektedir.
• Özellikle çocuklara yönelik indirimli satış reklamlarında;
  • Mal veya hizmetin fiyatının düşük olduğu algısı oluşturacak şekilde, fiyat bilgisinin yanında “yalnızca” veya “sadece” gibi ifadeler kullanılmamalıdır.
  • Çocuklar, bir mal veya hizmeti edinmek için, ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik edilmemelidir.
  • Mal veya hizmetlerin edinilmesi için, çocukların sözleşme yapmalarını ima edecek ifadeler kullanılmamalıdır.
• Reklamlarda bir mal veya hizmete ilişkin fiyata veya fiyatın hesaplanma yöntemine yer verilmesi halinde, verilen fiyat bilgileri, reklamı yapılan mal veya hizmet ile ilgili olmalıdır.
• Reklamlarda tüketicilerin bilgisine sunulan fiyat, mal veya hizmetin tüm vergiler dâhil toplam satış fiyatı olmalıdır.
• Tüketicinin yaş, cinsiyet, sağlık durumu gibi özellikleri veya ilgili mevzuatı nedeniyle bir vergi, resim, harç veya ücretin hesaplanamaması durumunda bu unsurların fiyata dahil olmadığı reklamlarda açıkça belirtilir ve toplam fiyatın hesaplanma yöntemi gösterilir.

Bu noktada kılavuzda özellikle finansal kredi reklamları vurgulanmış ve finansal kredi reklamlarında krediye ilişkin oranlar ve ödeme tutarları kişiler arasında farklılık göstereceği için bu hususlara dikkat edilmesi gerektiği ayrıca belirtilmiştir.

• Ürün ve hizmetlere yönelik reklamlarda satış fiyatları; “Türk Lirası”, “TL” veya “₺” şeklinde belirtilir.
• Yurt dışında ifa edilmesi öngörülen paket tur ve eğitim hizmetleri ile yurt dışına yönelik ulaşım ve konaklama hizmetlerinin reklamları hariç tutulmuştur.
• Mal veya hizmetin teslimi için tüketici tarafından ödenecek giderler varsa bu giderlerin tutarı; tutarın belirli olmaması halinde ise hesaplanma yöntemi hakkında tüketiciler bilgilendirilmelidir.
• Taksit tutarlarının verildiği reklamlarda, reklamı yapılan mal veya hizmetin toplam fiyatı ve taksit sayısı, taksit tutarı ile birlikte ve okunabilir büyüklükte gösterilmeli veya sesli olarak belirtilmelidir.
• Reklamlarda bir mal veya hizmetin, belirli yükümlülükleri yerine getirmek koşuluyla tüketicilere bedelsiz verileceği taahhüt ediliyor ise buna ilişkin olarak tüketicilerin yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülükler reklamın ana mesajında açıkça belirtilir.

Örneğin; X ürünü alana kasada Y ürünü bedava, X TL ve üzeri alışverişlerde kasada Y ürünü bedava gibi.

• Fiyatın geçerliliği ile ilgili bir süre veya stok sınırı var ise, bu süre ve stok miktarı reklamlarda açıkça belirtilir.

Sınırlı sayıda gibi ifadeler yerine söz konusu ürünün stok miktarı belirli bir sayı cinsinden gösterilmelidir.

• Kişiselleştirilmiş Fiyat: Bir mal veya hizmete ilişkin olarak tüketicinin satın alma davranışı ve diğer kişisel verileri analiz edilerek sunulan fiyat.
• Tüketiciye bu şekilde bir fiyat sunulması durumunda, bu hususa ilişkin bilgi ile o mal veya hizmet ile ilgili olarak satıcı veya sağlayıcı tarafından belirlenen güncel satış fiyatına ve kişiselleştirilmiş fiyata aynı alanda yer verilir.
• Kılavuz’da Yönetmelik’ten farklı olarak kişiselleştirilmiş fiyat kavramı daha detaylı açıklanmıştır.
• Fiyatın oldukça esnek ve hızlı bir şekilde değiştirilmesini içeren “dinamik” veya “gerçek zamanlı” fiyatlandırma yöntemleri, tüketicinin satın alma davranışını veya diğer kişisel verilerini analiz etme süreçlerini içermediği sürece kişiselleştirilmiş fiyat olarak kabul edilmemektedir. Örneğin; bir e ticaret sayfasının ana sayfasında herkese açık olarak gözüken “ X ürününün indirimi için son iki saat “ , “ Y üründen son 10 adet, bu fiyata bu fırsat kaçmaz” tarzındaki reklamlar kişiselleştirilmiş fiyat hükümlerine tabi değildir.
• Genel olarak uygulanan ve seçilen belirli bir kişi veya grubu hedeflemeyen fiyat indirimleri kişiselleştirilmiş fiyatlandırma olarak kabul edilmez.
• Bir mal veya hizmete ilişkin indirim yapıldığını gösteren yazılı, sesli veya görsel herhangi bir ibarenin yer aldığı reklamlarda;
  • İndirimden önceki fiyat,
  • İndirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ile
  • İndirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktar açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilir.
• Hangi mal veya hizmetlerin indirimli satışa konu edileceği veya ne kadar indirim uygulanacağı hususlarında anlam karışıklığına yol açarak tüketicileri yanıltabilecek veya gerçekte olduğundan daha fazla indirim uygulanıyormuş izlenimi oluşturacak ifade veya görüntülere yer verilemez. 

Ø İndirimden Önceki Satış Fiyatının Tespiti ve Fiyat İndiriminin Hesaplanması:

•  Bir mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınır.

Ayın beşi ile sekizini kapsayan bir indirimli satış kampanyası kapsamında, ayın birinde satış fiyatı 100 TL olan bir malın, ayın beşinde %50 indirimle 50 TL’den satışa sunulduğu ve ayın sekizinde indirimin sona erdiği, daha sonra yapılan farklı bir indirimli satış duyurusu kapsamında ayın on beşinde malın ilk satış fiyatı olan 100 TL’nin üzeri çizilerek %60 indirimle 40 TL’den satışa sunulduğu durumda, Yönetmelik hükmüne aykırı bir uygulama ortaya çıkmış olacaktır. Söz konusu mevzuat uyarınca ayın on beşinde üzeri çizili fiyat olarak son 30 gün içerisindeki en düşük fiyat olan 50 TL’nin gösterilmesi ve indirim oranının da %20 olarak belirtilmesi gerekmektedir.

Örneğin; satış fiyatı 100 TL ve son 30 gün içindeki en düşük satış fiyatı 80 TL olan bir mal için satıcının bugün “40 TL indirim” duyurusu yapmak istediği varsayıldığında bu malın indirim için referans alınan fiyatı 80 TL, indirim 40 TL, indirimli satış fiyatının 40 TL olarak duyurulması gerekmektedir. Şayet benzer şekilde “%40 indirim” duyurusu yapmak istendiği varsayıldığında ise bu malın indirim için referans alınan fiyatı 80 TL, indirim 32 TL, indirimli satış fiyatının 48 TL olarak duyurulması gerekmektedir. Diğer taraftan, bu ürünün satıcısının hiç indirim duyurusu yapmak istemediği veya üstü çizgili fiyata da yer vermek istemediği bir durumda satıcının malın satış fiyatını 60 TL olarak yeniden belirleyebilmesi mümkündür. Zira ortada “indirimli fiyat reklamı” bulunmamaktadır.

Başka bir örnek olarak, erken rezervasyon kampanyası kapsamında ileriki bir tarihte sunulacak bir konaklama hizmetine ilişkin rezervasyon fiyatının, 10.000-TL’den 5.000-TL’ye indirildiğinin duyurulması halinde üzerinden indirim uygulanan 10.000-TL’lik rezervasyon bedelinin, kampanyanın duyurulduğu tarihten önceki 30 gün içindeki en düşük fiyat olması gerekmektedir.

Ø Çabuk bozulabilen mallara (üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda malları) ilişkin reklamlarda indirimin miktarı veya oranı hesaplanırken, indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınır. 

Örneğin: Bir satıcı tarafından, günlük sütün fiyatının 1 Şubat tarihinde 20 TL, 10 Şubat tarihinde ise 22 TL olarak duyurulduğu durumda 14 Şubat tarihinde malın fiyatında indirim yapılması istenildiği takdirde bir önceki fiyat 22 TL olarak belirtilerek bu fiyatın üzeri çizilebilir ve indirimli fiyat olarak 20 TL belirtilebilecektir.

• Son 30 gün içindeki en düşük satış fiyatının veya çabuk bozulabilen mallarda önceki satış fiyatının ne kadar bir süre boyunca uygulandığını belirtme zorunluluğu bulunmamaktadır.
• 30 günden daha kısa bir süre önce satışa sunulan mal veya hizmetler (“yeni satışa sunulan mallar”) için indirimden önceki satış fiyatı olarak ilgili mal ve hizmetin indirim ilanı öncesinde satışa sunulduğu süre içindeki en düşük satış fiyatı dikkate alınır.
• İndirimli satış reklamlarının başlangıç ve bitiş tarihlerinin belirtilmesinin zorunlu olduğu öngörülmüşse de yapılacak indirimlerin azami olarak ne kadar sürmesi gerektiği hususunda herhangi bir düzenleme yer almamaktadır. Yani mevcut durumda indirim süreleri bakımından herhangi bir kısıtlama söz konusu olmayacaktır. Önemli olan indirim başlangıç tarihinden önceki son 30 gün içindeki en düşük satış fiyatının indirimli satış reklamlarında belirtilmesidir.

Ø Bir Satıcı Veya Sağlayıcının Farklı Satış Kanalları/Satış Noktalarında Yaptığı Fiyat İndirimi Duyuruları

Farklı satış kanalları/satış noktaları (örneğin farklı fiziksel ve/veya çevrimiçi mağazalar) aracılığıyla farklı fiyatlarla mal veya hizmet satılması durumunda yapılacak genel fiyat indirimi duyurularında satıcı veya sağlayıcı, her bir satış kanalında/satış noktasında ilgili mal veya hizmet için “önceki fiyat” olarak ilgili satış kanalında/satış noktasında indirimin başlangıcından önceki 30 günlük dönem içinde uyguladığı en düşük fiyatı belirtmek zorundadır.

Ayrıca bu durumda, üzeri çizili fiyat olarak gösterilen ve indirimin başlangıcından önceki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyata ilişkin ispatın aynı satış kanalı/satış noktası üzerinden yapılan satışlara ilişkin fiş, fatura vb. belge veya log kayıtları ile sağlanması gerekmektedir.

A satıcısı, bir malı aynı anda kendisine ait internet sitesinde ve ayrıca bir e-ticaret platformunda farklı veya aynı fiyatlardan ve indirim oranları uygulayarak satışa sunabilir. Ancak indirimli satışa ilişkin duyurusu sadece bu e-ticaret platformu üzerinden yapılmış ise satıcı tarafından belirtilen son 30 gün içindeki en düşük fiyata ilişkin ispatın sadece bu e-ticaret platformu üzerinden uygulanan veya duyurulan fiyat ilanları ile yapılması gerekmektedir.

Bir mal veya hizmetin satıcı/sağlayıcı tarafından birden fazla e-ticaret platformu ve/veya mecrada satışa sunulması halinde bir e-ticaret platformunda reklamı yapılan satış fiyatları, diğer e-ticaret platformunda yapılacak satışlar veya uygulanacak indirimler için indirimden önceki satış fiyatı olarak esas alınamaz ve duyurulamaz.

Ø Fiyat İndirimi Duyurularında “şahane/muhteşem kasım/cuma teklifleri”, “dev fırsatlar”, “yıldızlı günler” İfadelerinin Kullanımı 

• Fiyat indirimi izlenimi uyandıran “şahane/muhteşem kasım/cuma teklifleri”, “dev fırsatlar”, “yıldızlı günler” ifadeleri veya genel fiyat indirimi niteliğindeki “Bugün tüm ürünlerde % 20 indirim”, “Bugün tüm ürünlerde 10 TL indirim” ya da “Bu hafta tüm kırtasiye ürünlerinde % 20 indirim” ifadeleri reklamlarda kullanılabilir.
• Bu reklamların kendisinde her bir ürünün indirimden önceki fiyatının belirtilmesine gerek bulunmamaktadır. Ancak, söz konusu reklamlar kapsamındaki ilgili mal ve hizmetlerin her birine ilişkin kendi duyurularında “önceki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat” veya “bir önceki fiyat”ın belirtilmesi zorunludur.

 Ø Tavsiye Edilen Satış Fiyatları, İndirimli Satışlarda Önceki Fiyat Olarak Kullanılamaz.

İndirimli satışa ilişkin reklamlarda, ilgili mal veya hizmetin tavsiye edilen satış fiyatının, tüketiciler tarafından indirim uygulanmış üzeri çizili referans fiyat veya son 30 gün içerisinde uygulanan en düşük fiyat ya da bir önceki fiyat olarak algılanmasına yönelik olarak herhangi bir ifadeye yer verilemez.

Örneğin, A firması tarafından üretilen ve 20.000-TLye satışa sunulan X marka cep telefonunun, B firması tarafından Y e-ticaret platformunda, daha önce 20.000-TL’den herhangi bir satış duyurusu veya satış uygulaması bulunmamasına rağmen tavsiye edilen satış fiyatı niteliğindeki bu fiyatın üzerinin çizilerek üzerinden indirim uygulanmış fiyat olarak gösterilmesi ve 15.000-TL’den satışa sunulması tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı olarak kabul edilmektedir.

Bir malın aynı e-ticaret platformunda ve aynı satıcı tarafından farklı uzantılar üzerinden satışa sunulan mallarda farklı indirim oran ve tutarları belirlenmesi hukuka aykırıdır. Zira bu durum, ortalama tüketici nezdinde uygulanan indirim konusunda anlam karışıklığına yol açmaktadır.

İndirimin satıcı veya sağlayıcının tüm satış kanallarında/satış noktalarında geçerli olduğu reklamlarda belirtilmesine rağmen gerçekte yalnızca bazı satış kanallarının/satış noktalarının fiyat indirimine tabi olduğu izlenimini yaratan yanıltıcı indirimli satış reklamları mevzuata aykırılık teşkil eder.

Ø Mağaza Bazlı ya da Bölgesel Olarak Uygulanan Fiyat İndirimleri

• Bölgesel, aynı il içerisindeki farklı mağazalar/birimler vb. durumlar için geçerli olan indirimlerin ilgili reklamlarda açıkça belirtilmesi Örneğin; “X şubede sütlerde %10 indirim” gibi.
• Ulusal düzeyde faaliyet gösteren bir perakendecinin belirli ürünlerde mağaza bazlı veya bölgesel fiyatlandırma politikası uygulaması mümkündür. Bu durumda, ilgili birimler için gerçekleştirilen reklamlarda fiyatların bu birimler özelinde gerçekleşen fiyatlar temel alınarak belirlenmesi gerekmektedir.

Ø İndirimli Satış Kapsamında Değerlendirilmeyen Satışlar

• “3 al 2 öde”, “1 alana 1 bedava” “500 TL üzeri 50 TL indirim”, “2. Ürüne %20 indirim”, “3 al sepette %30 indirim” gibi koşullu satışlar,
• “en iyi/en düşük fiyat” gibi satıcı veya sağlayıcıların indirimli satış fiyatlarının karşılaştırmalarını esas alan reklamlar,
• Belirlenen mal veya hizmet gruplarında tüketiciye uzun süreli fiyat indirimi hakkı veren indirim kartları, kuponlar, sadakat programları veya tüketicileri gelecekteki satın almalarına yönelik puan birikimine izin veren uygulamalar,
• Havayolu taşımacılığında uygulanan ve çok sayıda faktörün dikkate alındığı belirli bir algoritmaya dayalı olarak fiyatın esnek ve hızlı bir şekilde değiştirilmesini içeren “dinamik” veya “gerçek zamanlı” fiyatlandırma yöntemleri,
• Fiyat indirimini ilan etme niteliği taşımayan kişiselleştirilmiş fiyat indirimleri,

Bu durumlarda, söz konusu satışlar ile hedeflenen fiyat avantajının Yönetmeliğin diğer hükümleri açısından kanıtlanması gerekmektedir.

Bu noktada belirtmek gerekir ki Türk mevzuatında “koşullu satış” kavramına yer verilmemiş olmasına rağmen Kılavuzda “3 al 2 öde”, “1 alana 1 bedava” “500 TL üzeri 50 TL indirim”, “2. Ürüne %20 indirim”, “3 al sepette %30 indirim” ifadelerini içeren reklamların koşullu satış niteliğinde olduğu belirtilmiştir.

Ø Herhangi Bir Mecrada Yayınlanan Fiyat Gösterimleri, İndirimli Satış Duyuruları, Stok Bildirimleri Ve Ticari Uygulamalardan Sorumluluk

• Herhangi bir mecrada yayınlanan fiyat gösterimleri, indirimli satış duyuruları, stok bildirimleri ve ticari uygulamalardan reklam verenler sorumludur.
• Aracı hizmet sağlayıcılar (Başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişiler), oluşturdukları sistem üzerinden satış yapan satıcı ve sağlayıcıları bu Kılavuz hükümleri hakkında bilgilendirmelidir.
• Aracı hizmet sağlayıcıları, satışa sunulan mal veya hizmetlerin fiyat hareketlerini ve indirimli satış fiyatlarını bir aylık, üç aylık veya altı aylık dönemleri kapsayan grafikler ile oluşturdukları sistem üzerinde gösterebilirler.

Kılavuz maddelerine uyum konusunda,

• Reklam verenler,
• Reklam ajansları ve
• Mecra kuruluşları,

ayrı ayrı sorumludur. 

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 61 inci ve 62 nci maddelerine, Yönetmeliğe ve bu Kılavuza uygun olmayan reklamın veya ticari uygulamanın daha sonra düzeltilmesi veya telafi edilmesi reklam verenin veya ticari uygulamada bulunanın tespit edilen aykırılığa ilişkin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

Bu Kılavuz hükümleri, 6502 sayılı Kanun ve Yönetmelik hükümlerine aykırı şekilde yorumlanamaz ve uygulanamaz.